Naar de bron
Wie de langetermijnsevolutie van een rivierlandschap wil begrijpen, kan zich niet beperken tot één brontype of één periode. Daarom gaat de aandacht naar een diverse selectie van visuele, geschreven en statistische bronnen.
Historische kaarten
De meest evidente bron om een gedetailleerd beeld te krijgen van een landschap in het verleden is een historische kaart. Kaarten zijn niet alleen een momentopname van de topografie, ze verbeelden ook een manier waarop naar het landschap werd gekeken. Zowel wat staat afgebeeld als wat niet is opgenomen, vertelt iets over de interactie van een samenleving met haar leefomgeving. Het is evenwel niet makkelijk om deze informatie op grote schaal en op lange termijn te verzamelen en in te zetten.
Een beschrijving van het kaartencorpus binnen dit project is hier te vinden.
Beeldcollecties
Ook andere verbeeldingen helpen om letterlijk en figuurlijk een beeld te vormen van een landschap. Voor het relatief recente verleden gaat dit vooral over fotomateriaal (bv. foto's van overstroomde regio's). Voor een verder verleden zijn onderzoekers aangewezen op schilderijen, prenten en verluchtingen.
Krantenartikels
Waar kaarten en beeldencollecties eerder impliciete bronnen zijn voor een omgang met het landschap, komen in kranten expliciet reacties, visies en opvattingen naar voor. De focus ligt veeleer op menselijke ervaringen en maatschappelijke impact. Kranten zijn daardoor een rijke complementaire bron die aangeeft hoe de wisselwerking tussen landschappen en gemeenschappen werd beleefd.
Bestuurlijke verslagen
Niet alle opvattingen en plannen vinden hun neerslag in een krant. Bestuurlijke verslagen (bv. over openbare werken, visserij, waterkwaliteit, ruimtelijke ordening, ...) bieden een andere invalshoek. Ze zijn een registratie van de wanneer, de hoe en de waarom van verschillende ingrepen en veranderingen. Ze verschaffen ook een inzicht in het (wettelijk) kader waarbinnen deze veranderingen en interacties plaatsvonden. Dit maakt ze een onmisbare schakel in de studie van een evoluerend landschap.
Tijdschriften
Naast de maatschappelijke impact en de officiële plannen zijn ook feitelijke waarnemingen cruciaal. Tellingen van fauna en flora, aanklachten tegen vervuiling en/of vernietiging, vroege oproepen tot behoud en bescherming, ..., al deze uitingen van hoe het landschap werd gezien, beleefd en verdedigd zijn te vinden in tijdschriften van natuurverenigingen.
Doel: een digitale reconstructie
Historisch-topografische data krijgen een nieuwe digitale dimensie dankzij de koppeling van historische (kadaster)plannen aan actuele landschapscoördinaten. Hierdoor ontstaan er mogelijkheden voor een betere doorzoekbaarheid, analyse en visualisatie van deze historische informatie. De inhoud van historische kaarten wordt bijvoorbeeld tekstueel doorzoekbaar, historisch landgebruik wordt vergelijkbaar ...
Nieuwe datasets openen de deur voor environmental studies (milieustudies), maar ook voor tal van andere toepassingsgebieden (ruimtelijke ordening, historisch onderzoek, archeologie, geografie), om nieuwe vragen te stellen en andere analyses uit te voeren. Deze datasets en andere nuttige bronnen zijn evenwel niet altijd makkelijk vindbaar en/of herbruikbaar. Daarom wordt gewerkt aan een publiek toegankelijk online platform waar data en bronnen samengebracht worden.
Het doel van dit platform is een startpunt te bieden voor zowel onderzoekers als andere actoren in hun studie/interesse naar het (historisch) Scheldelandschap. Zo wordt bijgedragen aan een bruikbare digitale landschapsreconstructie die een basis kan vormen voor de studie van mens en milieu op lange termijn